Bằng vẻ đẹp thơ mộng, giản dị, xứ Huế luôn mang trên mình nét kiêu sa cuốn hút lạ kì. Không chỉ làm say đắm lòng người bởi không gian văn hóa, truyền thống Huế còn tạo nên một thứ tình cảm thiết tha với du khách bởi những món ăn dân dã, tinh tế, chẳng hạn như món Bánh Khoái.
Bánh Khoái là một món bánh chiên đặc biệt của người dân Cố đô Huế. Về nguồn gốc, hiện nay, chưa có một tài liệu nào ghi chép lại thời gian ra đời chính xác của Bánh Khoái, chỉ biết rằng nó đã có mặt rất lâu đời trên đất Huế, có thể lên đến gần 100 năm. Nguồn gốc tên gọi của Bánh Khoái cho đến bây giờ vẫn còn là điều gây tranh cãi và chưa có kết luận chính thức. Một số người cho rằng, sở dĩ bánh có tên là “Bánh Khoái” vì khi người ta cho bột bánh vào chảo dầu để rán thì sẽ bốc lên làn khói nghi ngút, cách phát âm từ “khói” và “khoái” gần giống nhau nên mới có cái tên đặc biệt như vậy. Bên cạnh đó, cũng có nhiều người lại giải thích theo hương vị của món bánh, nghĩa là khi ăn cảm thấy “khoái khẩu”, ngon miệng nên từ đó bánh có tên là “Bánh Khoái”.
Bánh Khoái có cách thực hiện khá giống với món bánh xèo Nam Bộ nhưng dạng bánh lại khác nhau hoàn toàn. Bánh Khoái có hình tròn theo dạng khuôn đổ, bánh được làm từ thành phần chính đó là bột gạo, có nhân ở trên, bánh thường được ăn kèm với rau sống và nước chấm.
Không quá khó để làm ra một chiếc Bánh Khoái, tuy nhiên làm cách nào để bánh ngon và giòn mới là điều quan trọng. Hai yếu tố cốt lõi tạo nên độ ngon của bánh chính là: công thức bột và lửa. Bột phải được pha theo tỉ lệ nhất định sao cho không đặc mà cũng không loãng. Bánh được làm từ bột gạo loại ngon nhất có pha thêm một ít bột năng tạo độ sánh. Bột được rây kỹ rồi mang hòa với nước, thêm chút muối để tạo thành một hỗn hợp sền sệt. Để bánh thơm, nhiều dinh dưỡng và có màu vàng bắt mắt hơn thì người ta thường cho thêm một ít lòng đỏ trứng gà vào bột.
Để làm nhân bánh, người làm sẽ chuẩn bị một ít tôm sông bóc vỏ, thịt heo ba chỉ, nấm hương. Các nguyên liệu này sẽ mang đi tẩm ướp gia vị như muối, tiêu… rồi xào sơ qua trước khi cho vào bánh. Bên cạnh đó, người ta sẽ chuẩn bị thêm một ít giá sống, trứng chim cút luộc và chả lụa (món ăn làm từ thịt nạc heo giã nhuyễn, gói trong lá chuối rồi mang luộc chín).
Khuôn đổ Bánh Khoái là một chiếc chảo bằng gang, đường kính khoảng 15cm, dày 2-3cm. Người ta đặt chảo lên bếp lửa, đợi nóng khuôn rồi cho dầu ăn vào. Khi dầu ăn sôi, bột bánh sẽ được đổ vào rồi cho hỗn hợp nhân gồm tôm, thịt, chả lên bánh. Chảo bánh sẽ được đậy nắp tầm 5-10 phút cho bánh chín, đạt đủ độ giòn, vỏ cháy xém cạnh thì sẽ rải thêm một ít giá sống vào giữa rồi tráng thêm trên lớp bột một lớp lòng đỏ trứng gà. Khi chiên bánh, người làm phải tỉ mỉ canh chừng độ nóng của lửa, canh thời gian đổ bánh vừa đủ sao cho bánh đạt đủ độ giòn cần thiết. Cuối cùng, người ta gập bánh làm đôi rồi lật mặt bánh cho chín giòn mới xếp ra đĩa.
Bánh Khoái ngon hay không còn phụ thuộc vào nước chấm ăn kèm. Người Huế làm nước chấm này khá cầu kì. Nước chấm được nấu từ hơn 10 loại gia vị, có thành phần đặc biệt là gan heo và thịt nạc xay nhuyễn cùng với các gia vị là hành, tỏi, mè rang, đậu phộng, tương đậu nành, nước ruốc, bột ngọt,… Nước chấm được nấu nhỏ lửa cho đến khi nào sánh lại và có màu vàng nhạt là được.
Bánh Khoái thường ăn kèm với rau sống bao gồm xà lách, cải non, diếp cá, chuối xanh thái mỏng, khế chua, ớt đỏ, rau thơm, vả,… Bạn có thể thưởng thức bánh trực tiếp hoặc cuộn trong bánh tráng (bánh làm từ bột gạo tráng mỏng, phơi khô). Nếu ăn kèm bánh tráng thì đầu tiên, bạn cho ít rau sống vào bánh tráng, tiếp đến là xếp chiếc bánh khoái còn nóng hổi lên. Bạn cuốn bánh tráng tròn nhẹ nhàng nhưng chắc tay để chiếc bánh tạo thành một cuộn hình ống gọn gàng.
Chiếc Bánh Khoái thơm lừng, vàng rụm khi chấm vào nước tương thì vô cùng kích thích vị giác. Mùi thơm của trứng, vị béo của thịt, tôm, vị ngọt của nước tương hòa quyện cùng vị chua, the, bùi của các loại rau sống sẽ khiến bạn bị mê hoặc.
Là một món ăn đặc trưng của vùng đất Cố đô, Bánh Khoái được tìm thấy ở hầu khắp các con đường của phố Huế mộng mơ.
Người ta ví những người nấu ăn ngon là một nghệ nhân. Phải nhìn cách các bà các mẹ canh lửa, đổ bột vào chảo đều tay, trở bánh và canh thời gian cho bánh vừa chín giòn thì mới thật nể phục, tâm phục cái danh xưng ấy dành cho học ái tâm của họ đặt vào món ăn.
Về với Huế, người ta không ngại ngần sà ngay vào một hàng quán ở chợ Đông Ba để thưởng ngay món ăn giản dị bình dân này. Một chiếc Bánh Khoái nóng hổi vàng giòn, ăn rồi cứ thòm thèm, ăn no mà vẫn muốn ăn nữa. Nét tinh tế của ẩm thực Huế chính là món ăn dù dầu mỡ nhưng vẫn làm người ta đam mê, không ngán, không nhợn. Về Huế ngay đi, có hàng bánh khoái đợi chờ…