Ẩm thực Huế nổi tiếng từ lâu đời, kể cả ẩm thực cung đình lẫn ẩm thực dân gian. Các món ăn ở đây được tạo ra từ chính sản vật của địa phương, gần gũi và dễ tìm. Nhờ sự khéo léo và sáng tạo, người Huế đã tạo nên nhiều món ăn ngon, có hương vị đặc trưng xứ Huế, điển hình là món Cơm hến.

Nhắc đến Huế, không chỉ ngọt thơm bát bún bò, không chỉ lê la phố xá để thưởng thức các loại bánh lá, hay ghé chợ Đông Ba để ăn bát bún thịt nướng và mua tôm chua về làm quà mà còn phải thưởng thức món Cơm hến. Bởi vậy mới nói đến Huế không được thưởng thức Cơm hến là một sự thiếu sót.

Mỗi khi nhắc đến Huế, lại nhớ đến những câu văn của nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường từng viết: “Hương vị bát ngát suốt đời người của tô cơm hến là mùi ruốc thơm dậy lên tận óc, và vị cay đến trào nước mắt. Người máu cơm hến vẫn chưa vừa lòng với vị cay sẵn có, còn đòi thêm một trái ớt tươi để cắn kêu cái rốp! Nước mắt đầm đìa, mồ hôi ròng ròng nhỏ giọt vào tô cơm, thế mà cứ sì sụp, xuýt xoa kêu “ngon, ngon!”; đi xa nhớ lại thèm tới đứt sợi tóc, ở nước ngoài về bay ra Huế để ăn cho được một tô cơm hến lấy làm hả hê, thế đấy, chao ôi là Huế!”.

Cơm hến là món cơm ăn với hến, nghe qua cũng giống như cơm bò (cơm ăn với bò), cơm gà (cơm ăn với gà)… Thậm chí, cơm hến còn mộc mạc hơn nhiều so với những món cơm này. Bởi vì, nguyên liệu làm ra món này rất đơn giản, chỉ là cơm nguội và hến xào. Dù chỉ là một món ăn bình dân nhưng Cơm hến đã được nâng lên hàng đặc sản Huế bởi hương vị thơm ngon, độc đáo.

Có ai đó đã từng nói rằng: “Cơm hến là một hành trình đi từ cái mộc mạc, dân dã đến sự cao quý, sang trọng”. Trước đây món này được xem như món cơm ăn qua bữa của người dân nghèo. Nhưng giờ đây món ăn này được trân trọng và nâng níu dâng tận đến cung đình.

Món ăn bình dị nhưng chứa đựng sự khéo léo, tỉ mỉ và công phu của người chế biến. Hai vị chủ đạo được chăm chút nhất của món ăn này là thịt hến và nước hến. Hến được sử dụng phải được bắt tại Cồn Hến. Nước sông Hương khi chảy qua cồn Hến thường trong vắt, ít phù sa và phèn. Đáy sông dưới chân cồn được phủ bởi một lớp bùn sâu, rất thích hợp cho sự sinh trưởng của con hến. Nhờ điều kiện thủy văn thuận lợi, con hến ở đây ngon đến nỗi được xếp vào hàng thực phẩm tiến cung cho vua chúa xưa. Ngày nay, người dân nơi đây vẫn tranh thủ cào hến từ lúc chạng vạng, rồi rửa qua cho sạch bùn và chuyển về các lò. Hến sẽ được ngâm trong nước vo gạo để nhả hết chất bẩn trong bụng. Sau đó cho vào nồi luộc để lấy 2 nguyên liệu quan trọng là phần thịt (ruột hến) và nước luộc. Sau đó, phần thịt sẽ được xào nhanh với miến gạo, măng khô xé nhỏ và thịt ba chỉ thái mỏng. Nước luộc hến lại được đun nóng, xắt vài miếng gừng và nêm nếm gia vị cho vừa ăn. Và một điểm đặc biệt của món ăn là cơm phải là cơm nguội để qua đêm, các hạt cơm phải rời nhau.

Ăn kèm với Cơm hến không thể thiếu: mè rang, đậu phộng nguyên hạt rang dầu, da heo chiên phồng, hành phi, tóp mỡ, mắm ruốc, ớt tươi và tỏi giã nhuyễn, ớt tương…. Cũng không thể thiếu các loại  rau: thân chuối, hoa chuối thái mỏng, dọc mùng, rau thơm, dứa và khế xắt nhỏ. Vị chát, chua, tê, hăng, mát của rau sống sẽ làm cho hương vị của tô cơm hến thêm thơm ngon và đậm đà.

Khi ăn, thực khách trộn trều tất cả các nguyên liệu với nhau rồi chan nước luộc hến lên xâm xấp để thưởng thức hoặc ăn kiểu khô (ăn riêng cơm và nước luộc hến nóng hổi). Tất cả các vị mặn, ngọt, cay, chua, bùi, giòn và tươi mát trong một tô cơm hến sẽ khiến bạn “say lòng”!

Cốt cách của người Huế đâu đó phảng phất trong những tô cơm hến thân thương. Cơm hến được ví như bức tranh “âm dương ngũ hành”, bốn mùa đều có cái ngon riêng. Nên nếu có đến Huế, đừng ngại ngần gì mà không thưởng thức ngay món cơm Hến vô cùng thơm ngon này. Loan Kim Homestay mong bạn có những trải nghiệm thú vị./.